Cruciale rol voor trainers en coaches

Willy Westerhof – Kenniscentrum Sport

 Cruciale rol voor trainers en coaches
In Nederland zijn naar schatting tienduizend volwassenen die tijd en energie steken in het trainen en/of coachen van jonge sporters en dus bewust of onbewust een rol spelen in de opvoeding van kinderen. De manier waarop zij met hen omgaan, is cruciaal voor de sportieve en persoonlijke ontwikkeling van de jeugdige sporters. Maar hoe zorg je als coach of trainer voor een goede cultuur binnen je team?

Winnen en techniek

Sport gaat vaak over winnen, wedstrijden spelen en technisch beter worden. Bereid kinderen daarom ook voor op tegenslag. Instructies geven lijkt onlosmakelijk verbonden met het onder de knie krijgen van oefeningen. ‘Ik ben trainer, ik moet ervoor zorgen dat ze goed leren voetballen.’ Dat klopt! Maar dat is het niet alleen… Het gaat er ook om hoe je die instructie geeft, hoe je kinderen en jeugdigen voorbereid op wedstrijden, op tegenslagen, om plezier te beleven aan sport.

De hersenen van jeugdigen werken heel anders dan die van volwassenen. Volwassenen denken in oorzaak en gevolg, in winnen en verliezen. Kinderen denken in het hier en nu, in plezier hebben. Kinderen lopen met zijn allen achter de bal aan, als een coach dan roept ‘vrijlopen’ omdat hij dan aanspeelbaar is, heeft dat weinig zin. Kinderen snappen dit niet, want zij denken niet in oorzaak en gevolg.

Kinderen denken in het hier en nu, in plezier hebben

Een trainer op zijn beurt raakt geïrriteerd omdat de kinderen niet luisteren en gaat harder schreeuwen. Maar al te vaak verdwijnt daarmee het plezier in de sport; afhaken op jonge leeftijd ligt op de loer. (uit: ‘Goud in elk kind’).

De kracht van gezag

Vaak is het zo dat ouders van kinderen gevraagd worden om trainer te worden of een team te coachen. Dan is een ouder ineens trainer of coach; zonder diploma en zonder ervaring in het trainerschap. Hoe zorg je dan voor een goede cultuur binnen je team? De KNVB heeft in samenwerking met psycholoog en jeugd voetbaltrainer Steven Pont een film gemaakt over het ontstaan van cultuur in een voetbalteam en hoe een trainer daar invloed op kan uitoefenen. 

Effectieve trainer/coach

Een effectieve trainer of coach schept een positieve omgeving voor jonge sporters, door juist niét een coach te zijn die wil winnen ten koste van alles, maar een coach die óók oog heeft voor de groei van zijn spelers, op sportief en persoonlijk vlak. Want hij realiseert zich dat plezier en zelfvertrouwen cruciale succesfactoren zijn in de sport. Hij is richting zijn sporters dus optimistisch, geeft zijn spelers complimenten (eerlijk en concreet), denkt goed na over hoe hij kritiek brengt, legt het accent op inspanning, zelf beter worden en vooruitgang (en daarvan genieten) in plaats van op resultaat, en geeft aanmoedigingen. Door dit alles ontstaat een positieve sfeer waarin jeugdige sporters zich prettig voelen en zich goed kunnen ontwikkelen. (uit: ‘Goud in elk kind’)

4 inzichten over trainerschap

Vanuit VSK is een toegankelijk praktijkboekje voor trainers, coaches en teambegeleiders opgesteld: “4 inzichten over trainerschap”. In dit boekje staan de vier belangrijke kernkwaliteiten van trainer coaches benoemd, toegelicht en geïllustreerd, voorzien van praktische tips.

  • Structureren: Je maakt afspraken en biedt duidelijkheid en structuur. Zo weet iedereen wat er van hem of haar verwacht wordt.
  • Stimuleren: Je enthousiasmeert, stimuleert, complimenteert en legt de nadruk op wat goed gaat. Fouten maken is juist goed, want daar leer je van.
  • Individueel aandacht geven: Je zorgt dat ieder kind zich gezien en gewaardeerd voelt. Bovendien probeer je je aanwijzingen af te stemmen op het niveau van ieder kind.
  • Regie overdragen: Je stelt vragen, je luistert naar de kinderen en je probeert ze stapsgewijs verantwoordelijk te maken voor hun eigen leerproces.

Naast het praktijkboekje bestaat ook een animatiefilmpje met dezelfde titel. Het geeft praktische tips en inspiratie aan trainers die hun sporters graag zien ontwikkelen.